Moja droga

Tomasz G

Halloween oraz nasze Dziady i Wszystkich Swietych czy Zaduszki a Potop ..

Halloween zadomowilo sie w Polsce na dobre. Wielu Polakow obraza sie na nie mowiac, ze mamy przeciez nasze Dziady. Tylko o co wlasciwie chodzi w tych obrzedach? I czy na pewno az tak bardzo roznia sie od Samhain, z ktorego wywodzi sie Halloween? Halloween, tak jak sabat Samhain obchodzimy 31 pazdziernika To czas, kiedy granica miedzy swiatem zywych i zmarlych zaciera sie Tradycja Halloween, podobnie jak Dziadow, wywodzi sie z czasow poganskich

Wedlug wierzen ludowych, na przelomie pazdziernika i listopada granica pomiedzy swiatem ludzi i swiatem zmarlych jest najciensza. Latwo wtedy kontaktowac sie ze zmarlymi bliskimi, jednak jestesmy rowniez bardziej narazeni na stycznosc z bytami, ktorych sie nie spodziewamy i nigdy nie chcielibysmy ich spotkac. Dlatego tez istnieje bardzo wiele wierzen i rytualow majacych nas ochronic przed niechcianymi kontaktami oraz zapewnic nam przychylnosc przodkow. Zalicza sie do nich Samhain i Dziady.

W slowianskich Dziadach znalezc mozna celtyckie korzenie. Poczatkowo obchodzono je dwa razy w roku - wiosna (w maju) i jesienia (w nocy z 31 pazdziernika na 1 listopada). Mialy one przypadac po nowiu. Przybywajacy ksiezyc mial ogromna moc - wzmacnial energie i wszelkie dzialania magiczne. Wierzono, ze w czasie Dziadow granica pomiedzy swiatem duchow a swiatem materialnym jest wyjatkowo cienka. Duchy mialy wtedy odwiedzac zyjacych. W tym czasie latwo bylo pomylic zywa osobe ze zjawa. Ten okres wykorzystywano do kontaktowania sie z przodkami, szukania ich wsparcia, a czasem rowniez pomagano zblakanym duszom przejsc do Nawii - odpowiednika dzisiejszego raju. W czasie Dziadow bog Weles - opiekun swiata zmarlych - mial otwierac bramy Nawii, by pozwolic zmarlym na zakonczenie ziemskich spraw i pozegnanie najblizszych. Wraz z potrzebujacymi duchami ludzi prawych, na Ziemie wracaly rowniez dusze zlych ludzi oraz wszelkiej masci demony i zjawy. Tradycja Dziadow bylo wyprawianie biesiad na czesc zmarlych bliskich. Dbano rowniez o to, zeby plonacy przy domach czy w oknach ogien odstraszal zblakane, zle dusze. Aby ustrzec sie przed zlowroga obecnoscia zlych duchow, zostawiano im dary. Mialy one przeblagac zjawy, by zostawily dom w spokoju.

Obrzedom Dziadow przewodzil czlowiek - medium. Nazywano go Guslarzem, Huslarem lub Kozlarzem. Za jego pomoca przyzywano duchy bliskich, dowiadywano sie, jak pomoc zblakanym zjawom i odganiano zle upiory. W domu urzadzano biesiade. Honorowe miejsce wsrod zgromadzonej rodziny zajmowal Guslarz. Nalezalo pamietac o tym, by przygotowac miejsce oraz nakrycie dla przyzywanego czlonka rodziny. Wierzono, ze zmarli gustuja w jajkach, miodzie, owocach i wypiekach. Nie moglo rowniez zabraknac alkoholu. Nalezalo pamietac o tym, zeby zrzucic zmarlym na ich miejsce troche jedzenia i wylac odrobine przygotowanych trunkow. Niegdys uczty takie czasem odbywaly sie rowniez na grobach. Ten zwyczaj dzis kultywuja Romowie.

Aby czlonek rodziny bez problemu znalazl droge z zaswiatow do domu, nalezalo rozpalic ognisko lub postawic w oknie swiece. Byla ona drogowskazem. Pozostaloscia po tych wierzeniach jest zwyczaj palenia na grobach bliskich zniczy.

Slowianie nie obawiali sie zlych dusz - wierzyli, ze nikt nie trafia do ich domu przez przypadek. Jednak w niektorych rejonach, w ktorych silniejsze byly wplywy celtyckie, odwiedziny zlego ducha budzily zabobonny lek. Aby ustrzec sie przed niechciana wizyta przebierano sie w straszne stroje, zakladano maski - kraboszki - i starano sie pozostawac poza domem. Kraboszki - drewniane maski, ktore symbolizowac mialy duchy i chronic przed spotkaniem ze zlymi upiorami. Stawiano takze przy domach lub w oknach. Czesto staly one przy ogniu. Zwyczaj ten dzisiaj kultywowany jest przez drazenie dyn i wstawianie w nie swieczek.

W czasie Dziadow bardzo dbano o to, zeby w zaden sposob nie przeszkodzic zmarlym i zeby ich nie urazic. Istnial dosc obszerny "kodeks" zachowan. Niektore czynnosci byly zakazane, np. szycie czy tkanie, poniewaz duch mogl zaplatac sie w niciach, przez co nie bylby w stanie na czas wrocic do zaswiatow. Zakazane bylo rowniez wyrabianie masla, deptanie kapusty czy przedzenie. W czasie biesiad nie wolno bylo nagle i gwaltownie wstawac od stolu, zeby nie przestraszyc przybylych na posilek dusz. Nalezalo unikac halasowania, nie spiewano, nie grano. Po posilkach zostawiano naczynia do rana, aby zmarli mogli sie posilic. Nie mozna bylo wylewac wody przez okna, zeby nie oblac przechodzacych duchow. Unikano takze palenia w piecach.

Chrzescijanstwo potraktowalo Dziady tak, jak i inne swieta slowianskie - przeksztalcilo je i nadalo im nieco inny charakter. I tak 1 listopada stal sie dniem Wszystkich Swietych, zas 2 listopada - Dniem Zadusznym. To wlasnie wtedy wierni maja odwiedzac groby swoich bliskich, zapalac na nich swiece i modlic sie za ich dusze. To czas ciszy i zadumy nad zyciem i smiercia.

Nawet jesli wydaje nam sie, ze obyczaje naszych przodkow odeszly w zapomnienie, to jednak nie jest to prawda. Wiele z nich kultywowanych jest w nieco zmienionej formie w obrzedach chrzescijanskich. Pozostale wrocily do nas wraz z moda na Halloween (ktore wywodzi sie od innego prastarego swieta - sabatu Samhain). Wesole zabawy halloweenowe, ktore przybyly do nas zza oceanu kloca sie z pelnymi ciszy i zadumy dniami, do ktorych przyzwyczail nas Kosciol. Lecz, mimo iz wydaja nam sie obce, to maja wiele wspolnego z wierzeniami Slowian. Moze zatem warto uwazniej przyjrzec sie naszej tradycji i wrocic do swietowania Dziadow?

[link widoczny dla zalogowanych]

ps :

Biblia a Halloween

https://youtu.be/3z5EaNRwlqY